Mentaal

Omgaan met spanning is op alle niveaus belangrijk

Met de Olympische Spelen en tal van WK’s en EK’s wordt 2024 voor veel atleten een spannend jaar. Om te kunnen presteren op dat hoogste wedstrijdtoneel, is het belangrijk dat een coach zijn of haar sporters voorbereidt op die wedstrijdspanning. Dat geldt voor coaches op alle niveaus, is de overtuiging van psycholoog Berber van den Berg.

Veerkracht is trainbaar, maar dat vraagt creativiteit van de coach

Sporters die willen presteren worden vroeg of laat geconfronteerd met tegenvallers: blessures, vormverlies, gebrek aan motivatie of slechte prestaties. Atleten die daar beter uitkomen of goed mee om kunnen gaan, beschikken over een cruciale eigenschap in de sport: veerkracht. Over dit thema wordt al veel wetenschappelijk onderzoek verricht en ook in de praktijk van de sport en daarbuiten is al veel ervaring opgedaan wat werkt om ‘de knop om te zetten’ bij sporters. Na het Jaarcongres Wetenschap voor de Sportpraktijk 2023 op 28 november in Woerden gingen ruim honderd trainer-coaches en andere geïnteresseerden naar huis met nieuwe inzichten hoe ze veerkracht bij sporters kunnen herkennen en verbeteren.

Perfectionisme bij sporters

Een veelvoorkomend kenmerk van (top)sporters is dat ze perfectionistisch zijn. Dit kan helpend zijn in hun carrière om de absolute top te bereiken, omdat ze bereid zijn vol voor hun sport te gaan en er alles voor te doen en te laten. Zo zullen ze net dat stapje extra zetten in trainingen om zich zo goed mogelijk te kunnen ontwikkelen en zich ultiem voor te bereiden op wedstrijden.

Mindfulness is ‘geen gekke training om te ondergaan’

Mindfulness. Voor veel topsporters en coaches klinkt het misschien als iets zweverigs en een ver-van-hun-bed-show. Toch kan het juist uitkomst bieden voor topsporters en topcoaches die veel van zichzelf vragen. Om die reden geeft Roxanna van Erp al jarenlang trainingen en cursussen over dit onderwerp. Volgens turncoach Vera Geling, die al anderhalf jaar lang een intensief traject bij Van Erp volgt, is de training een ‘verrijking’.

Dit jaar geen goede voornemens!

Het nieuwe jaar is begonnen! Traditiegetrouw waarschijnlijk vol met 'goede voornemens'. Dat is in januari altijd een hot topic en komt overal voorbij. In dit artikel laten we iets anders aan bod komen. Met een knipoog naar één van de meest gemaakte goede voornemens: meer sporten. Hoe kunnen we er met elkaar voor zorgen dat dat goede voornemen geen goed VOORnemen meer is, maar juist iets dat je al standaard doet?

"Prestatiegedrag en mentale gezondheid gaan hand in hand"

Een topsportprestatie begint bij de sporter zelf, maar hij of zij kan het niet alleen. Ook de bijdrage vanuit de wetenschap is cruciaal. TeamNL onderscheidt daarom zes verschillende expertisegebieden waarop de topsporters ondersteuning kunnen krijgen: medisch, voeding, prestatiegedrag en mentale gezondheid, topsportcultuur, strength & conditioning en sport science. Eefje Raedts is, nadat ze in 2016 al onderdeel werd van het expertdomein prestatiegedrag en mentale gezondheid, sinds 2022 de TeamNL hoofdexpert op dit vakgebied.

In 'the zone' komen - hoe doe je dat?

De ene sporter luistert naar muziek, de andere loopt grappend en grollend door het warming-up terrein. Niet elke sporter bereidt zich op dezelfde manier voor op een competitie. Waar de ene sporter vlak voor een groot moment nog grapjes loopt te maken, zit de ander al lang en breed in een focus-bubbel. Het is verleidelijk om te denken dat de ene aanpak beter is dan de andere, maar vaak werkt een individuele aanpak het beste.

Serie: De pedagogische opdracht van een jeugdtrainer (4)

In dit laatste artikel van de vierdelige serie over de pedagogische opdracht van een jeugdtrainer, zoomt sportpedagoog Bart Schmeits in op autonomie. Centraal in deze reeks staat het in 2002 gepubliceerde gedachtegoed van Deci en Ryan, de Self Determination Theory (SDT). In het Nederlands bekend als de zelfdeterminatietheorie. Deze theorie gaat ervanuit dat ieder mens van nature drie psychologische basisbehoeften heeft: competentie, relatie en autonomie. Bart Schmeits voorziet in deze reeks korte artikelen alle welwillende en goedbedoelende vrijwilligers van achtergrondinformatie en concrete tips, opdat iedereen zijn of haar rol zo goed mogelijk kan vervullen. Ook in de ogen van de sporters!

Serie: De pedagogische opdracht van een jeugdtrainer (2)

De mate waarin je als trainer-coach in staat bent om de basisbehoeften van je sporters te vervullen, heeft invloed op het gedrag dat jouw sporters vertonen. Als je dat als trainer goed doet, is de kans op gewenst (positief) gedrag een stuk groter. Het tegenovergestelde geldt ook. Wanneer je dat als trainer niet voor elkaar krijgt vergroot dat de kans op ongewenst (negatief) gedrag. In deze vierdelige serie van sportpedagoog Bart Schmeits staat het gedachtengoed van de zelfdeterminatietheorie centraal. Deze theorie gaat ervanuit dat ieder mens van nature drie psychologische basisbehoeften heeft: competentie, relatie en autonomie. In deze reeks korte artikelen voorziet Bart Schmeits al die welwillende en goedbedoelende vrijwilligers van achtergrondinformatie en concrete tips, opdat iedereen zijn of haar rol zo goed mogelijk kan vervullen. Ook in de ogen van de sporters!

Serie: De pedagogische opdracht van een jeugdtrainer (1)

Iedere trainer-coach die werkt met sporters in de leeftijd van het basis- of voortgezet onderwijs krijgt van zijn sporters een rol als opvoeder toebedeeld. Dat doen de sporters niet bewust, en voor de trainer is die rol ook niet te weigeren. Specifiek over dat onderwerp heeft sportpedagoog Bart Schmeits een serie korte artikelen geschreven, waarin hij al die welwillende en goedbedoelende vrijwilligers voorziet van achtergrondinformatie en concrete tips, opdat iedereen zijn of haar rol zo goed mogelijk kan vervullen. Ook in de ogen van de sporters!

Ervaar de kracht van mindfulness in coaching

Als coach wil je inspireren, contact maken met je sporters, ze in beweging brengen en misschien wel tot ongekende hoogtes brengen. Je wil je sporters toespreken, zacht in hun oren fluisteren als dat nodig is en hard juichen als de kans er is. Bovenal wil je sporters begeleiden zodat ze boven zichzelf kunnen uit stijgen en zichzelf en de wereld kunnen verrassen. Mindfulness kan daarbij een effectief hulpmiddel zijn in de dagelijkse coach praktijk. Tijdens een workshop van NLcoach op 22 mei laat Roxanna van Erp caches, trainers en andere begeleiders in de sport zelf de kracht van mindfulness ervaren.

Momentum: hoe ontstaat het en hoe zet je het naar je hand?

Momentum in wedstrijden: minuten waarin je het gevoel dat alles vanzelf gaat, scores die makkelijk vallen, een tegenstander bij wie het allemaal niet lukt. Ieder balsportteam is er bekend mee. Het zorgt ervoor dat een team snel kan uitlopen. Momentum wordt door zowel coaches als sporters vaak omschreven als iets ongrijpbaars. Als een onvoorspelbaar en haast bovennatuurlijke kracht, buiten de controle van de coach of het team. Overigens wel een kracht met een groot effect op de beleving en de uitkomst van een wedstrijd. Er is veel onderzoek gedaan naar momentum in wedstrijden, en uit dat onderzoek blijkt het met de ongrijpbaarheid ervan wel mee te vallen. Zodra je als coach het mechanisme achter dit fenomeen begrijpt, kan je de kans op momentum bij het eigen team vergroten, en momentum bij de tegenstander juist voorkomen of zo snel mogelijk afbreken.

Goed voorbeeld, voor een gezond sportjaar

Een nieuw jaar, een nieuw begin en traditiegetrouw ook het moment voor nieuwe (goede!) voornemens. Aangezien aan dat laatste al overal flink aandacht besteed wordt, wil ik het graag over goede voorBEELDEN hebben. Sportvoorbeelden welteverstaan die helpen om taboes in de sportwereld te doorbreken. Zo sprak Denzel Dumfries tijdens het afgelopen WK in Qatar openlijk over zijn samenwerking met een sportpsycholoog en hoe dit hem helpt als mens en bij zijn sportieve prestaties.

De kerstperiode: het startpunt om je team een vliegende eindsprint te bezorgen

De laatste weken van het jaar. De periode van kerstbomen, oliebollen en vuurwerk. De periode van terugkijken en vooruitblikken. De meeste sportteams hebben in deze weken even rust. Net zoals de meeste coaches zal je stilstaan bij de behaalde prestaties in de eerste maanden, en plannen maken voor de tweede helft van het seizoen.

Angstgegners

Hoe ga je om met presteren tegen een ‘Angstgegner’, een tegenstander waar je maar niet van kunt winnen, in een locatie waar het al eens helemaal mis is gegaan, of bij een oefening waarbij je geblesseerd bent geraakt? Deze situaties vragen om veel mentale weerbaarheid. Een ‘Angstgegner’, herinneringen aan eerder falen, of het trauma van een nederlaag of een harde val - sportcommentatoren zijn dol op dit soort verhalen, maar ook sporters zelf kunnen hier behoorlijk in vastlopen.

Leer je sporters om doelen te stellen

Iedereen heeft als onderdeel van een opleiding, cursus of workshop wel eens doelen moeten stellen. Vaak wordt daar het acroniem SMART voor gebruikt. Doelen zouden specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden moeten zijn.