Mentaal

Iedere jeugdtrainer met één of meerdere jaren ervaring heeft het ongetwijfeld wel eens meegemaakt: een ouder die komt vertellen dat zijn of haar kind onzeker is. Het onzeker zijn wordt dan vaak gebruikt als een tegenpool van zelfvertrouwen. Een gebrek aan zelfvertrouwen gaat weliswaar vaak samen met onzeker zijn over ‘iets’, maar er zijn heel goed situaties voorstelbaar waarin iemand vol zelfvertrouwen omgaat met een bepaalde onzekerheid. Denk bijvoorbeeld aan het moment dat je als trainer voor het eerst kennis gaat maken met je nieuwe team. Je stapt dan met geloof in je eigen kennis, vaardigheden en visie (dus vol zelfvertrouwen) een onzekere situatie binnen, je weet immers niet hoe het team gaat reageren op jouw aanpak en plannen.

Wie kent het niet? Op een dag bedenk je dat je iets wilt bereiken, iets wat je heel graag wilt, en je start vol enthousiasme. Misschien wil je 10 km kunnen hardlopen, vanaf nu twee keer per week naar de sportschool of elke week een boek lezen. De eerste dagen of weken gaat het ontzettend goed. Dan merk je dat je motivatie langzaam afneemt. Waar je eerst nog plezier beleefde aan de activiteit, voelt het steeds meer als ‘moeten’. Je stelt je doel bij (5 km hardlopen, 1 keer per week sporten of af en toe een hoofdstuk lezen, is tenslotte al heel wat), of gooit het bijltje er helemaal bij neer (laat maar zitten, gaat toch niet lukken).

Als coach wil je er natuurlijk alles aan doen om je sporter of team zo goed mogelijk te begeleiden zodat ze een optimale prestatie kunnen leveren. Je doet er waarschijnlijk alles aan om ze fysiek en tactisch in topvom te trainen, maar hoe zit het met 'het mentale'? Een sportpsycholoog/ mentale training is er niet alleen maar voor sporters zelf, maar jij als coach kunt er ook baat bij hebben.

“Niet nadenken, gewoon doen!” Is dat een goed advies aan een sporter? Absoluut! Het is prettig om “met verstand op nul” te sporten. Heerlijk een stukje hardlopen met een groepje vrienden. Genieten van de natuur, de vogelgeluiden, de wind door je haar, het samen zijn, en het gevoel dat je lekker fysiek bezig bent.

Mentale factoren hebben op verschillende manieren impact op blessures. Je bent bijvoorbeeld gevoeliger voor blessures als je gestresst bent, ervaart pijn anders afhankelijk van je mentale staat, en je revalidatieproces wordt sterk beïnvloed door mentale processen.

De sportzomer met het EK voetbal, de Tour de France en de Olympische Spelen zit er weer op. Onze atleten hebben alles gegeven na maanden of zelfs jaren van strakke trainingsschema’s, strenge diëten, genoeg uren slapen en een seizoen vol wedstrijden. Álles om te pieken als het ertoe doet. Daarna de teugels eventjes laten vieren, maar niet voor lang, want nu is het alweer tijd om gedisciplineerd het nieuwe seizoen in te gaan. Als coach weet je hoe lastig het soms voor sporters kan zijn om de motivatie terug te vinden, het trainingsritme te herpakken en een gezonde leefstijl aan te nemen. Maar gezond leven = beter presteren. Hoe stimuleer jij gezond gedrag van je sporters? Hier lees je 5 tips!

Het belang van een groeimindset op individueel niveau is bij de meeste trainers-coaches wel bekend. Een groeimindset betekent dat een sporter erin gelooft dat hij zijn talent kan ontwikkelen. Hierdoor gaat hij uitdagingen aan, is hij niet bang om fouten te maken en zet hij door als het tegenzit. Met als gevolg dat hij zich op de lange termijn sneller ontwikkelt dan zijn teamgenoot met een fixed mindset.

“Wat nou als ik val” - “Iedereen kijkt naar me” - “Nú moet het gebeuren” - “Zij zijn toch allemaal beter”. Iedereen heeft een interne dialoog. Bij sommige mensen staat die interne stem wat meer op de voorgrond, bij anderen wat minder, en het level van negativiteit verschilt per persoon. Maar iedereen heeft zo’n stemmetje in zijn of haar hoofd die commentaar levert op wat er gebeurt. Op zich is er met dat interne geklets niks mis, maar soms leidt het tot problemen. Hoe herken je een (problematische) interne dialoog bij jezelf en je sporters, en wat kan je ermee?

Op woensdag 22 september, midden in de Nationale Sportweek, vindt voor de tweede keer de ‘Dag van de sportpsychologie’ plaats.

Ruim 100 jaar geleden deed de Fransman Ringelmann een interessante ontdekking. Als landbouwingenieur was hij benieuwd naar de factoren van invloed op werkprestaties. In een van zijn experimenten gaf hij mannen de opdracht zo hard mogelijk aan een touw te trekken. Om te beginnen alleen en vervolgens ook in teams van wisselende grootte. Met een dynamometer mat hij steeds de trekkracht.

Sport is vaak meer dan een baan of hobby - it’s a way of life. Onderzoek wijst uit dat de transitie van (top)sporter naar het gewone burgerleven gepaard kan gaan met gevoelens van machteloosheid, angst en somberheid. Want als ik geen topsporter meer ben, wat blijft er dan nog van me over?

De sporters die je begeleidt gaan in hun trainingen, wedstrijden en daarbuiten te maken hebben met lastige emoties en gedachten. Elke sporter wordt immers geconfronteerd met momenten van tegenslag, verlies en frustratie. Hoe ga je daar als trainer-coach mee om? Het pleidooi: geef echt ruimte voor wat een sporter ervaart. Maar hoe doe je dat?

Eén van mijn cliënten volbracht vorig jaar een enorme sportieve uitdaging: met haar team roeide ze 5000 kilometer de Atlantische Oceaan over. Toen ik haar onlangs vroeg hoe het nu gaat, bleek dat ze motivatie voor het sporten miste. Ze voelde zich na haar avontuur beperkt door de coronamaatregelen: “Nu we nog te kampen hebben met beperkingen merk ik dat ik last heb van afleiders en verleiders. Ik let minder op mijn eten, en beweeg niet zo veel als ik zou willen.” Ze was haar drive kwijt. Maar nu de maatregelen steeds verder versoepelen, maakt ze zich samen met haar coach klaar voor een nieuwe sportieve uitdaging. Hoe? Lees snel verder!

De zomer is gearriveerd en dit betekent dat veel sporten een aantal weken zomerstop hebben. Wat moet je dan doen als coach om die tijd nuttig te besteden en goed door te komen?

Op 13 juni speelde Nederland de eerste EK-wedstrijd tegen Oekraïne. In deze wedstrijd vielen drie van de vijf doelpunten in de laatste 15 minuten. Dat is niet ongewoon. Het komt vaker voor dat in het laatste kwartier van de wedstrijd nog meerdere doelpunten vallen. Onderzoek laat zien dat in deze laatste periode over het algemeen meer doelpunten worden gescoord dan in de periodes daarvoor.

"Het begeleiden van (top)sporters vergt mensenkennis", zegt Dirk Marcellis. "Wat je als trainer-coach wil doen, is je sporters helpen zichzelf zo goed mogelijk te leren kennen, zodat ze vervolgens hun gedrag kunnen managen." 'Gezond prestatiegedrag ontwikkelen', noemt men dat bij de Talentenacademie.