Basisprincipes coachen

Mei en juni zijn de maanden waarin veel sportcompetities eindigen. En dan: voor je het weet breekt het nieuwe seizoen aan, met voor iedereen nieuwe kansen. Met frisse energie ga je aan de slag om er weer een mooi seizoen van te maken. Met zowel aandacht voor individuele ontwikkeling, als het trainen van het samenspel op het veld.

Iedere trainer-coach die werkt met sporters in de leeftijd van het basis- of voortgezet onderwijs krijgt van zijn sporters een rol als opvoeder toebedeeld. Dat doen de sporters niet bewust, en voor de trainer is die rol ook niet te weigeren. Specifiek over dat onderwerp heeft sportpedagoog Bart Schmeits een serie korte artikelen geschreven, waarin hij al die welwillende en goedbedoelende vrijwilligers voorziet van achtergrondinformatie en concrete tips, opdat iedereen zijn of haar rol zo goed mogelijk kan vervullen. Ook in de ogen van de sporters!

Momentum in wedstrijden: minuten waarin je het gevoel dat alles vanzelf gaat, scores die makkelijk vallen, een tegenstander bij wie het allemaal niet lukt. Ieder balsportteam is er bekend mee. Het zorgt ervoor dat een team snel kan uitlopen. Momentum wordt door zowel coaches als sporters vaak omschreven als iets ongrijpbaars. Als een onvoorspelbaar en haast bovennatuurlijke kracht, buiten de controle van de coach of het team. Overigens wel een kracht met een groot effect op de beleving en de uitkomst van een wedstrijd. Er is veel onderzoek gedaan naar momentum in wedstrijden, en uit dat onderzoek blijkt het met de ongrijpbaarheid ervan wel mee te vallen. Zodra je als coach het mechanisme achter dit fenomeen begrijpt, kan je de kans op momentum bij het eigen team vergroten, en momentum bij de tegenstander juist voorkomen of zo snel mogelijk afbreken.

Het motiveren van kinderen en jongeren kan soms voelen als een vak apart. Sommige kids komen vooral naar de training voor de gezelligheid, anderen omdat papa en mama het belangrijk vinden. De ene week hebben ze er zin in, de volgende week zijn ze moe, rebels of ongeïnteresseerd. Hoe ga je daar als trainer mee om? Dit blijkt vooral lastig voor trainers die zelf overlopen van motivatie en enthousiasme voor hun sport. Het trainen/coachen van volwassenen voelt in dat opzicht vaak makkelijker, zij zijn er tenslotte omdat zij het zelf belangrijk of leuk vinden. Bij kinderen ligt dat wat ingewikkelder.

Hoe ga je om met presteren tegen een ‘Angstgegner’, een tegenstander waar je maar niet van kunt winnen, in een locatie waar het al eens helemaal mis is gegaan, of bij een oefening waarbij je geblesseerd bent geraakt? Deze situaties vragen om veel mentale weerbaarheid. Een ‘Angstgegner’, herinneringen aan eerder falen, of het trauma van een nederlaag of een harde val - sportcommentatoren zijn dol op dit soort verhalen, maar ook sporters zelf kunnen hier behoorlijk in vastlopen.

Betere bewegingsvaardigheden, minder blessures en meer plezier. Drie resultaten die docenten en coaches zien bij leerlingen nadat ze het Athletic Skills Model (ASM) integreerden in hun trainingsprogramma. Eser Elmali (27), eigenaar van een keepersacademie en keeperstrainer van de vrouwenafdeling van PEC Zwolle, en Floris Hoek (26), gymleraar op een middelbare school en karate-leraar, volgende beiden een ASM-opleiding. “We maken spelers eerst atleten. Daarna gaan we specialiseren.”

Iedereen heeft als onderdeel van een opleiding, cursus of workshop wel eens doelen moeten stellen. Vaak wordt daar het acroniem SMART voor gebruikt. Doelen zouden specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden moeten zijn.

Het competitieseizoen is voor veel sportteams alweer even op weg. Sommige teams kennen een goede eerste seizoenshelft, terwijl het bij andere teams voor geen meter gaat... Waar ga je als trainer-coach beginnen om het team richting de tweede seizoenshelft op de rit te krijgen?

Als het goed is bevat feedback specifieke informatie over de vergelijking tussen een bepaalde norm of verwachting en een (feitelijke) observatie. De meeste mensen hebben de neiging om aandacht te besteden aan het negatieve (wanneer niet aan de verwachting voldaan wordt), maar het kan natuurlijk evengoed gaan over positieve situaties waarin de verwachting wordt overtroffen.

Denk eens terug aan een recente wedstrijd waarin je team (een bepaalde periode) heel goed presteerde. Waarin aanval en verdediging als vanzelf leken te gaan, ballen gemakkelijk werden afgepakt en scores gemakkelijk vielen. Herinner je je nog hoe het team erbij liep? Wat teamleden uitstraalden? En denk dan ook eens terug een minder succesvolle wedstrijd. Hoe was daarin de lichaamstaal van je team?

"Ik heb tot midden in de nacht doorgewerkt natuurlijk, perfectionist die ik ben." "Goed is het nooit, ik ben nou eenmaal een perfectionist." Of, in reactie op een compliment: "Ach, het had best nog beter gekund."

Voor de derde keer op rij organiseert NLcoach, met dank aan sponsoring door Topsport Topics, een uniek congres voor coaches die belangstelling hebben voor en gebruik willen maken van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Op dinsdag 15 november van 9.30 tot 13.15 uur vindt het plaats in Woerden.

Onze maatschappij heeft zich ontwikkeld tot een samenleving waarin we denken dat het gemak de mens dient. Met streamingdiensten die ervoor zorgen dat we ieder programma kunnen kijken op het moment dat we daar zin in hebben en boodschappen die tegenwoordig binnen 10 minuten bezorgd worden. De paradox is echter dat dit gemak de mens helemaal niet dient.

Vijftien spelers en een hoofdcoach uit Nederland, twee spelers uit Polen, twee spelers uit Spanje en een Belgische assistent-coach. Herkenbaar? Veel selecties in de hoogste divisies bestaan uit spelers (en coaches) die in verschillende landen, en daarmee verschillende culturen, zijn opgegroeid.

Iedere (jeugd-)trainer kent wel het type sporter dat de laatste paar herhalingen altijd overslaat of een bocht afsnijdt als er een bepaald parcours moet worden afgelegd. Dat zijn sporters die niet afmaken waar ze aan begonnen zijn.

“Aan alles komt een einde.” Wie het programma Kamp van Koningsbrugge wel eens heeft gezien, heeft deze uitspraak ongetwijfeld voorbij horen komen. Instructeurs Ray en Dai gebruiken deze uitspraak richting kandidaten die het naar eigen zwaar hebben. Kandidaten die het op dat moment moeilijk vinden om door te zetten, misschien zelfs wel spelen met de gedachte om op te geven. In de sport geldt dat ook, ook daar komt aan iedere training of wedstrijd een einde.