Door Nicky Bosman

In het opleiden van zelfredzame sporters maken we onszelf als coach en trainer zo overbodig mogelijk. Helemaal overbodig zullen we nooit worden, zelfs de meest zelfbewuste sporter heeft een klankbord nodig, maar het is toch iets om naar te streven. Want een sporter die zelf goed na kan denken over wat hij doet, waarom hij dat doet en hoe hij dat beter kan doen, leert sneller en wordt sneller beter. Dit feedback op jezelf geven is een skill die sporters ook op andere vlakken van het leven toe kunnen passen. Het is dus zaak om je sporters niet alleen jouw feedback te geven, maar ze vooral ook te stimuleren feedback op zichzelf te geven. Maar hoe doe je dat?

Het nieuwe schooljaar is weer begonnen, en voor veel sporters het nieuwe sportseizoen dus ook. Een mooi moment om je sporters te helpen te reflecteren op het vorige seizoen, vooruit te kijken naar wat komen gaat en persoonlijke doelen te stellen. Reflecteren, plannen en doelen stellen zijn zelfregulerende vaardigheden die je sporters helpen sneller te leren en dus beter te presteren, en daarnaast stimuleren ze ook het plezier en zelfvertrouwen. Wanneer je leert van een afstandje naar je eigen leerproces te kijken geeft dat een gevoel van controle en eigenaarschap, en dat voelt heel fijn! Dat is belangrijk voor prestaties in de sport, op school, en daarna in het verdere leven. Zelfregulerende skills moet je leren, de sportclub is daarvoor een fantastische plek.

De ene sporter luistert naar muziek, de andere loopt grappend en grollend door het warming-up terrein. Niet elke sporter bereidt zich op dezelfde manier voor op een competitie. Waar de ene sporter vlak voor een groot moment nog grapjes loopt te maken, zit de ander al lang en breed in een focus-bubbel. Het is verleidelijk om te denken dat de ene aanpak beter is dan de andere, maar vaak werkt een individuele aanpak het beste.

Onze verbeelding is een krachtig instrument om onze gedachten, gevoelens en gedrag te beïnvloeden. Stel je maar eens voor: het is half zes in de ochtend, en je wekker gaat af. Gisteravond heb je besloten om vanochtend een rondje hard te lopen. Hoeveel makkelijker is het om uit bed te komen als je denkt aan de frisse ochtendzon op je gezicht, in plaats van aan hoe moe en bezweet je je halverwege het rondje zult voelen? Je verbeelding, de manier waarop je in je hoofd aan een taak, situatie of toekomst denkt, heeft een enorme impact op je zelfvertrouwen, energie en emoties. Hoe kan je de kracht van de verbeelding van jouw sporters maximaal inzetten?

Het motiveren van kinderen en jongeren kan soms voelen als een vak apart. Sommige kids komen vooral naar de training voor de gezelligheid, anderen omdat papa en mama het belangrijk vinden. De ene week hebben ze er zin in, de volgende week zijn ze moe, rebels of ongeïnteresseerd. Hoe ga je daar als trainer mee om? Dit blijkt vooral lastig voor trainers die zelf overlopen van motivatie en enthousiasme voor hun sport. Het trainen/coachen van volwassenen voelt in dat opzicht vaak makkelijker, zij zijn er tenslotte omdat zij het zelf belangrijk of leuk vinden. Bij kinderen ligt dat wat ingewikkelder.

Hoe ga je om met presteren tegen een ‘Angstgegner’, een tegenstander waar je maar niet van kunt winnen, in een locatie waar het al eens helemaal mis is gegaan, of bij een oefening waarbij je geblesseerd bent geraakt? Deze situaties vragen om veel mentale weerbaarheid. Een ‘Angstgegner’, herinneringen aan eerder falen, of het trauma van een nederlaag of een harde val - sportcommentatoren zijn dol op dit soort verhalen, maar ook sporters zelf kunnen hier behoorlijk in vastlopen.

"Ik heb tot midden in de nacht doorgewerkt natuurlijk, perfectionist die ik ben." "Goed is het nooit, ik ben nou eenmaal een perfectionist." Of, in reactie op een compliment: "Ach, het had best nog beter gekund."

‘Komt toch allemaal wel goed joh.’ ‘Maak je niet zo druk.’ ‘Het kan altijd erger!’ Er is niets mis met een gezonde dosis optimisme, maar het gevaar is dat je hierin doorslaat en terecht komt in toxische positiviteit. Hoe zorg je als coach voor een veilige, positieve omgeving, en hoe stimuleer je sporters elkaar te steunen op een opbouwende manier?

Het is een levenswerk, zei de Oostenrijkse snowboarder Benjamin Karl, die eindelijk goud won op de parallelreuzenslalom in Beijing, op zijn vierde spelen. In Vancouver won hij al zilver, in Sotsji brons.

“Het is nooit makkelijk om te winnen. De Olympische Spelen moeten een hoogtepunt zijn in de carrière van een sporter, hier heb je al die jaren voor gewerkt, getraind. Hier moet het gebeuren. Precies op de Olympische Spelen. De kans dat dat gebeurt is zo klein!”

Beijing is niet zonder controverse als locatie van de Olympische Spelen. China staat immers niet bekend om haar respect voor mensenrechten. Politiek en de spelen gaan niet goed samen, in China al helemaal niet. Verschillende sporters geven aan zich niet uit te willen spreken, zoals bijvoorbeeld de Duitse Natalie Geisenberger: “Je moet oppassen met wat je zegt en waar je dat doet.”

De Duitse biatlete Vanessa Voigt kwam vandaag als vierde over de lijn in de individuele 15 km, waar ze in de armen viel van haar tweelingbroer Kevin, die in Beijing werkt als sportfotograaf. Ze begonnen samen met langlaufen, maar waar Vanessa werd toegelaten tot de topsportschool, was Kevin net niet goed genoeg. “Ik vond het moeilijk om weg te zijn van mijn tweelingzus dus ik ben gaan nadenken over hoe ik haar het beste kon supporten. Ik wilde niet alleen maar aan de kant staan schreeuwen, dus ik heb mijn eerste camera gekocht en zo is het balletje gaan rollen.” Vanessa zei na haar race: “Het is zo fijn dat we hier samen zijn, een vertrouwde stem langs de lijn maakt het verschil”.

Olympische vaders zijn er volop, denk in het Nederlandse team alleen al aan Sven Kramer, Jorrit Bergsma en Kjeld Nuis. Duitse rodelaar Tobias Arlt heeft een dochter, de Amerikaanse biatleet Leif Nordgren werd zelfs tijdens de Olympische spelen in Beijing vader van een dochter. “We hebben het er lang over gehad, ze wist dat dit mijn laatste seizoen was en ze vond het oké om zonder mij te bevallen. Ik heb geluk dat ze zo supportive is.” Nordgren hoopt zijn pasgeboren baby belangrijke levenslessen mee te geven. “Om de Olympische Spelen te halen moet je heel hard werken. Ik vind dat belangrijk, de waarde van hard werken en weten dat dingen niet altijd lukken. Niet iedereen krijgt de glorie en de roem, maar toch doorgaan omdat je bereid bent die offers te maken, dat is een deel van het leven.”

Zeventien jaar is ze, de vlaggendraagster van Nederland en de eerste kunstrijdster voor Nederland sinds 1976. Eigenlijk is Lindsay van Zundert pas sinds afgelopen jaar van wereldniveau en ze verbaasde vriend en vijand op de Wereldkampioenschappen. Haar deelname aan de Olympische Spelen maakte een heel mediacircus los, waarna het op het EK even niet lukte. Gisteren was het dan zo ver. Heel Nederland keek naar haar en doe het dan nog maar eens, in je eentje op die grote ijsbaan. En ze doet het, een foutloze korte kür en plaatsing voor de finale. “Die spanning heb ik nodig,” zei Lindsay achteraf.

De zeventienjarige Puerto Ricaanse skiër William Flaherty kwam als veertigste juichend over de finish van de reuzenslalom, met de air van iemand die al heeft gewonnen. Voor hem was meedoen dan ook alles wat hij wilde. “Meedoen aan de spelen is geweldig, ik heb er geen woorden voor. Het is de climax van acht jaar werk en ik ben zo blij dat ik hier ben.” Voor Flaherty is dit een droom die uitkomt, en naar eigen zeggen, zijn laatste kans. “Ik ben er over vier jaar niet bij. Ik moet een grote operatie ondergaan, waarbij ze met bot uit mijn been een nieuwe kaak voor me maken,” zei hij. Flaherty skiet deze Olympische Spelen met een tumor in zijn kaak, een gevolg van een auto-immuunziekte waarmee hij als driejarige werd gediagnosticeerd. Zijn leven hangt van medische problemen aan elkaar. “Het is zo bijzonder om te bedenken wat ik allemaal heb doorstaan en dat ik hier toch sta.”