Duidelijke rolverdeling

Toen ik navraag deed bij de coach, zei hij: Ik vind het belangrijk dat ze zelf leren nadenken, en ben benieuwd hoe ze hun plek en taken in het team oppakken, als ik ze niet voortdurend aan het handje neem. Nu ben ik erg voorstander van je spelers zelf leren nadenken, maar als dit leidt tot onduidelijkheid en onzekerheid, dan schiet het naar mijn idee zijn doel voorbij.

Duidelijke verwachtingen, waar de bovengenoemde sporter zo naar hunkerde, kan je niet los zien van rollen. En het is dan ook heel belangrijk om duidelijkheid te scheppen binnen je team, over die rollen.

Formele en informele rollen

Hierbij kan je onderscheid maken tussen formele en informele rollen. Denk bij formele rollen aan de aanvoerder, de spits, de passer-loper, de power-forward, de keeper, de hoofdcoach en de teammanager. Je spreekt af wie welke rol vervult, en wat je daarbij van eenieder verwacht. Hiermee regel je dat op het veld, maar ook daarbuiten, de verschillende taken die er zijn, daadwerkelijk uitgevoerd worden. Zonder dat er telkens opnieuw overlegd moet worden wie welke taak nu weer op zich neemt. Een heldere rolverdeling zorgt er zo voor dat het team efficiënt en effectief kan samenwerken, en voorkomt gedoe, ruis en onzekerheid.

Naast de formele rollen ontstaan er binnen teams altijd informele rollen. Dat zijn de rollen die niet formeel afgestemd worden. Denk hierbij aan de verbinder, de sfeermaker, of de criticus. Deze informele rollen zijn van invloed op de sfeer en samenwerking, en net zo krachtig als formele rollen. Ze kunnen een groep verbinden, of juist uit elkaar doen vallen.

Optimaal profiteren van formele rollen

Als het goed is, heeft ieder teamlid een duidelijke formele rol. Denk hierbij allereerst aan de positie in het veld, maar ook de aan rol van de aanvoerder. Niet ieder teamlid zal (in eerste instantie) blij zijn met de formele rol, of de positie die hij of zij toegewezen krijgt. Want: misschien speel je graag op de ene positie, maar ben je in dit team vooral nodig op een andere positie. Om het toch te laten werken, zijn drie dingen belangrijk: rolacceptatie, rolverduidelijking en rolcoaching.

Rolacceptatie
Ten eerste is het belangrijk dat iedere speler zijn of haar rol accepteert. Dat is natuurlijk met name van belang voor de teamleden die niet de rol of positie krijgen, die ze graag hadden willen hebben. Denk aan een speler die graag aanvoerder had willen zijn, maar hiervoor niet wordt aangewezen. Of een aanvoerder die deze rol juist liever niet had gekregen. De middenvelder die graag op de positie van spits had gestaan. De speler die graag in de basis wilde beginnen, maar (vooralsnog) de wedstrijden op de bank of in de dug-out begint. Het is belangrijk dat iedereen zijn rol accepteert, omdat anders onvrede en frustraties het teamproces in de weg gaan zitten. Ga in gesprek met de sporters die het lastig vinden hun rol te accepteren.

Rolduidelijkheid
Zodra rollen verdeeld zijn en (voldoende) geaccepteerd, is de volgende stap goed duidelijk te maken wat je verwachtingen zijn als coach van iedere rol. Niet alleen moeten teamleden goed weten wat ervan henzelf wordt verwacht, het is voor hen ook waardevol om te weten wat jij als coach van de andere rollen verwacht. Bijvoorbeeld dat je als spits weet wat wel en niet je taken zijn op het veld, én dat je weet wat je van de middenvelder kunt verwachten. Hoe meer duidelijkheid je binnen het team creëert, hoe minder onzekerheid en fouten.

Rolcoaching
Tenslotte is het belangrijk om je sporters te coachen in het goed uitvoeren van hun rol. Dat gebeurt vanzelfsprekend waar het gaat om de posities op het veld. Maar soms wordt vergeten dat een aanvoerder ook moet groeien in zijn of haar rol, en dat coaching, feedback en aanmoediging dit proces aanzienlijk kunnen versnellen.

Informele rollen

Nu kan niet iedereen aanvoerder zijn, in de basis staan of op de positie waar de meeste punten gescoord worden. Dat maakt niet dat andere teamleden minder belangrijk zijn. Daar komen de informele rollen om de hoek. Teamleden hebben namelijk ook allemaal een informele rol, de ene wat zichtbaarder dan de andere. Ga eens met ieder teamlid, of met het team als geheel, op zoek naar het antwoord op de vraag: wat is ieders rol, naast zijn of haar formele rol? Wat kan of doet h/zij van nature, dat bijdraagt aan het teamproces en de teamprestaties?

Veel voorkomende informele rollen zijn de mentor, de vredesstichter, degene die met humor zorgt voor een positieve sfeer, de sociale verbinder, degene die het team door dik en dun aanmoedigt, degene die altijd de rust bewaart. Herken wat ieders unieke bijdrage is, en bekrachtig dit gedrag. Dan is een speler misschien niet degene die in de basis start, maar wel degene die vanaf de zijkant altijd het hardst aanmoedigt, en daarom een onmisbare schakel. Of degene die met zijn of haar ervaring de ‘jonkies’ op sleeptouw neemt en hen vertrouwen geeft.

Neem de formele en informele rollen van je team eens onder de loep, En dan ben ik benieuwd wat je ontdekt en vervolgens gaat doen om de rolverdeling (verder) te optimaliseren.